Сұрақ: Мәһрді қай кезде берген дұрыс: неке қиылған сәтте ме әлде одан кейін бе? Мәһр жайлы шешім қалай қабылданады? Оның мөлшері қандай болуы тиіс? (Пәкістан)
Жауап:
Аса Қамқор, ерекше Мейірімді Алланың атымен!
Әссаламу алейкум уа рахматуллахи уа баракатух!
Негізінде, мәһр некені растайтын шарт болып табылмайды. Ол неке қиылған кезде беріледі, ал, егер екі жақтың арасында өзара келісім болған жағдайда, мәһр төлемін алдағы белгілі бір мерзімге қалдырса болады. (1)
Мәһрдің мөлшерін әйел адам белгілейді. Ал, ер адамнан бекітілген мәһрге деген келісімі сұралады, себебі, екі жақтың да келісімі маңызды. (2)
Ең аз мөлшердегі мәһр құны он дирхамды құрайды. (3) Бір дирхам шамамен 3,06 грамм күміске тең, яғни ол, 0,1 троя унциясына тең келеді. (Бахишти Зевар – 1-ші Том, 443 бет)
Қазіргі таңда (бұл пәтуа 2014 жылы, қаңтар айында берілген) ең аз мөлшердегі мәһр 2389,3 жуық пәкістан рупиясын құрайды.
Мәһрде белгілі бір максималды шек жоқ. Алайда, ер адамның шамасы жетпейтіндей аса көп мөлшерде болғаны дұрыс емес. Сонымен қатар, ислам құқығы саласының мамандары мәһр-мисльді (кейбір отбасындағы әйелдерге берілетін әдеттегі мәһр мөлшерін) де ескерген. (4,5)
Әли (оған Алла разы болсын) Пайғамбарымыздың (оған Алланың сәлемі мен игілігі болсын) қызы Фатимаға (оған Алла разы болсын) мәһр ретінде төрт кесек күміс берген, бұл дегеніміз, қазіргі кездегі 114 697-ге жуық пәкістан рупиясына тең. Әдетте мұндай мәһрді «Фатиманың мәһрі» деп атайды. (6)
Біз де олардың ісін игі әдетімізге айналдырып, еліктегіміз келеді.
Егер күйеуі мен әйелі жыныстық жағынан жетілген, жыныстық қатынасқа қабілетті болып және белгілі бір (жақындасуға жеткілікті болған) уақыт аралығында жақындасқан болса, онда мәһр толығымен беріледі, тіпті, жыныстық қатынасқа түспеген болса да берілуі тиіс болады. (7)
Ал, егер күйеуі әйелімен бірге тұрмастан бұрын ажырасып кетсе, онда ол әйелге бекітілген мәһрдің тек жартысы тиесілі болады. (8)
Ал, ең дұрысын Алла біледі.
Уәссалам.
Мүфти Саид Ахмад Голоб
Тексеріп, мақұлдаған: Мүфти Ибрагим Десаи
Дерек көзі: Askimam.org
Ескертпелер:
[1]: باب المهر
ويصح النكاح وإن لم يسم فيه مهرا » لأن النكاح عقد انضمام وازدواج لغة فيتم بالزوجين ثم المهر واجب شرعا إبانة لشرف المحل فلا يحتاج إلى ذكره لصحة النكاح وكذا إذا تزوجها بشرط أن لا مهر لها لما بينا وفيه خلاف مالك رحمه الله. الهداية في شرح بداية المبتدي / 1 / 198
[2]: وَإِنْ كَانَتْ التَّسْمِيَةُ لَيْسَتْ مِنْ شُرُوطِ صِحَّةِ النِّكَاحِ؛ لِأَنَّهُ إنَّمَا أَوْجَبَ النِّكَاحَ بِذَلِكَ الْقَدْرِ الْمُسَمَّى، فَلَوْ صَحَّحْنَا قَبُولَهَا يَلْزَمُهُ مَهْرُ الْمِثْلِ وَلَمْ يَرْضَ بِهِ بَلْ بِمَا سَمَّى فَيَلْزَمُهُ مَا لَمْ يَلْتَزِمْهُ، بِخِلَافِ مَا إذَا لَمْ يُسَمِّ مِنْ الْأَصْلِ؛ لِأَنَّ غَرَضَهُ النِّكَاحُ بِمَهْرِ الْمِثْلِ حَيْثُ سَكَتَ عَنْهُ وَلَوْ قَالَتْ قَبِلْت وَلَمْ تَزِدْ عَلَى ذَلِكَ صَحَّ النِّكَاحُ بِمَا سَمَّى وَتَمَامُهُ فِي الْفَتْحِ (قَوْلُهُ: نَعَمْ بِصِحَّةِ الْحَطِّ إلَخْ) أَيْ إذَا قَالَ تَزَوَّجْتُك بِأَلْفٍ فَقَالَتْ قَبِلْت بِخَمْسِمِائَةٍ يَصِحُّ وَيُجْعَلُ كَأَنَّهَا قَبِلْت الْأَلِفَ وَحَطَّتْ عَنْهُ خَمْسَمِائَةٍ بَحْرٌ، وَلَا يَحْتَاجُ إلَى الْقَبُولِ مِنْهُ لِأَنَّ هَذَا إسْقَاطٌ، وَإِبْرَاءٌ بِخِلَافِ الزِّيَادَةِ كَمَا لَوْ قَالَتْ: زَوَّجْت نَفْسِي مِنْك بِأَلْفٍ فَقَالَ الزَّوْجُ قَبِلْت بِأَلْفَيْنِ صَحَّ النِّكَاحُ بِأَلْفٍ إلَّا إنْ قَبِلَتْ فِي الْمَجْلِسِ، فَيَصِحُّ بِأَلْفَيْنِ عَلَى الْمُفْتَى بِهِ كَمَا فِي الْبَحْرِ، فَصُورَةُ الْحَطِّ مِنْ الْمَرْأَةِ وَالزِّيَادَةِ مِنْ الزَّوْجِ كَمَا عَلِمْت وَهُوَ كَذَلِكَ فِي الذَّخِيرَةِ وَالْخُلَاصَةِ. وَقَالَ فِي النَّهْرِ بِخِلَافِ مَا إذَا زَوَّجَتْ نَفْسَهَا مِنْهُ بِأَلْفٍ فَقَبِلَهُ بِأَلْفَيْنِ أَوْ بِخَمْسِمِائَةٍ صَحَّ وَتَوَقَّفَ قَبُولُ الزِّيَادَةِ عَلَى قَبُولِهَا فِي الْمَجْلِسِ عَلَى مَا عَلَيْهِ الْفَتْوَى. اهـ. وَظَاهِرُهُ أَنَّهَا أَوْجَبَتْ بِأَلْفٍ وَقَبِلَ الزَّوْجُ بِخَمْسِمِائَةٍ وَهُوَ مُشْكِلٌ فَإِنَّ الْحَطَّ مِمَّنْ لَهُ الْحَقُّ وَهُوَ الْمَرْأَةُ لَا مِمَّنْ عَلَيْهِ فَالظَّاهِرُ أَنَّهُ مِمَّا خَالَفَ فِيهِ الْقَبُولُ الْإِيجَابَ فَلَا يَصِحُّ، يُحَرَّرُ أَفَادَهُ الرَّحْمَتِيُّ. الدر المختار وحاشية ابن عابدين (رد المحتار) / 3 / 15
[3]: ولا مهر أقل من عشرة » ولأنه حق الشرع وجوبا إظهارا لشرف المحل فيتقدر بماله خطر وهو العشرة استدلالا بنصاب السرقة.
ولو سمي أقل من عشرة فلها العشرة » عندنا الهداية في شرح بداية المبتدي / 1 / 199
[4]: قال: » وإن تزوجها ولم يسم لها مهرا أو تزوجها على أن لا مهر لها فلها مهر مثلها الهداية في شرح بداية المبتدي / 1 / 199
[5]: قال: » ومهر مثلها يعتبر بأخواتها وعماتها وبنات أعمامها » لقول ابن مسعود رحمه الله لها مهر مثل نسائها لا وكس فيه ولا شطط وهن أقارب الأب ولأن الإنسان من جنس قوم أبيه وقيمة الشيء إنما تعرف بالنظر في قيمة جنسه » الهداية في شرح بداية المبتدي / 1 / 205
[6]: وَقَضَاؤُهُ يَجْرِي إِلَى قَدَرِهِ، وَلِكُلِّ قَضَاءٍ قَدَرٌ، وَلِكُلِّ قَدَرٍ أَجَلٌ {يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَيُثْبِتُ وَعِنْدَهُ أُمُّ الْكِتَابِ} [الرعد: 39] ، ثُمَّ إِنَّ اللَّهَ جَلَّ وَعَلا أَمَرَنِي أَنْ أُزَوِّجَ فَاطِمَةَ مِنْ عَلِيٍّ، وَأُشْهِدُكُمْ أَنِّي قَدْ زَوَّجْتُ فَاطِمَةَ مِنْ عَلِيٍّ عَلَى أَرْبَعِ مِائَةِ مِثْقَالٍ فِضَّةٍ إِنْ رَضِيَ بِذَلِكَ عَلِيٌّ «، قَالَ: وَكَانَ عَلِيٌّ غَائِبًا، قَدْ بَعَثَهُ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي حَاجَةٍ، ثُمَّ أَمَرَ لَنَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِطَبَقٍ فِيهِ بُسْرٌ، فَوَضَعَهُ بَيْنَ أَيْدِينَا، وَقَالَ: «انْتَهِبُوا» ، فَبْيَنَا نَحْنُ نَنْتَهِبُ إِذْ أَقْبَلَ عَلِيٌّ، فَتَبَسَّمَ إِلَيْهِ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَقَالَ: «يَا عَلِيُّ، إِنَّ اللَّهَ أَمَرَنِي أَنْ أُزَوِّجَكَ فَاطِمَةَ، وَإِنِّي قَدْ زَوَّجْتُكُمَا عَلَى أَرْبَعِ مِائَةِ مِثْقَالٍ فِضَّةٍ» فَقَالَ: قَدْ رَضِيتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ، ثُمَّ إِنَّ عَلِيًّا خَرَّ لِلَّهِ سَاجِدًا شُكْرًا، فَلَمَّا رَفَعَ رَأْسَهُ قَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «بَارَكَ اللَّهُ لَكُمَا، وَبَارَكَ اللَّهُ فِيكُمَا، وَأَسْعَدَ جَدَّكُمَا، وَأَخْرَجَ مِنْكُمَا كَثِيرَ الطَّيِّبِ» ، قَالَ أَنَسٌ: وَاللَّهِ لَقَدْ أَخْرَجَ مِنْهُمَا الْكَثِيرَ الطَّيِّبِ تلخيص المتشابه في الرسم / 1 / 364
[7]: وإن طلقها قبل الدخول بها والخلوة فلها نصف المسمى » لقوله تعالى: {وَإِنْ طَلَّقْتُمُوهُنَّ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَمَسُّوهُنَّ} [البقرة: 237] الآية، والأقيسة متعارضة ففيه تفويت الزوج الملك على نفسه باختياره وفيه عود المعقود عليه إليها سالما فكان المرجع فيه النص وشرط أن يكون قبل الخلوة لأنها كالدخول عندنا الهداية في شرح بداية المبتدي / 1 / 199
[8]: وإن طلقها قبل الدخول بها والخلوة فلها نصف المسم.ى » لقوله تعالى: {وَإِنْ طَلَّقْتُمُوهُنَّ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَمَسُّوهُنَّ} [البقرة: 237] الآية الهداية في شرح بداية المبتدي / 1 / 199
_____________________________
Орыс тілінен аударған Azan.kz
P.S. Сайтымызда жарияланған мақалалар мен шет елдік сайттардан алынған аудармалардың авторлық құқығы Azan.kz сайтына тиесілі.
